ژئودزی شاخه‎ای از ریاضیات کاربردی است که با تعیین شکل و ابعاد زمین، تعیین موقعیت دقیق بر روی آن و بررسی میدان ثقل زمین و تغییرات آن سر و کار دارد.

ریشه یونانی کلمه ژئودزی (Geodesy) معنای تقسیم زمین است اما اسم این دانش همچون اسم هندسه (Geo+metry) تنها ریشه‎ی تاریخی این دانش را نشان می‎دهد و همینطور که از نام این دو دانش مشخص است و با نگاهی تاریخی به این دو دانش می‎بینیم، علم ژئودزی با علم هندسه یک مهد و خاستگاه تاریخی داشته اند. ژئودزی هم شاخه‌ای از ریاضیات کاربردی و هم شاخه‎ای از علوم زمین محسوب میگردد. تمامی علوم زمین (همچون ژئوفیزیک، جغرافیا، زمین شناسی ...) به بررسی مبدا پیدایش انسان یعنی زمین می‎پردازند و هریک فنون و علمی را برای این امر اختیار می‎نماید، به عنوان مثال ژئوفیزیک، دانش فیزیک را و ژئوشیمی دانش شیمی را، جغرافیا (Geography) فنون کارتوگرافی را و ... و در این بین ژئودزی علمی است که از هندسه برای شناخت مبدا انسان یعنی زمین کمک می‎گیرد، بهتر است بگوییم ژئودزی دانشی است که با چشمان هندسه به زمین می‎نگرد.

شاخه‌های مختلف

ژئودزی شاخه‌های گوناگونی را دار می‌باشد همچون:

    ژئودزی هندسی :(شاخه‎ای که تنها از مشاهدات هندسی برای اهداف ژئودزی استفاده می‎نماید)

    ژئودزی فیزیکی :(شاخه‎ای که از مشاهدات فیزیکی زمین همچون ثقل و جاذبه برای اهداف ژئودزی استفاده می‎نماید)

    نجوم ژئودزی (شاخه‎ای که از مشاهدات نجومی برای اهداف تعیین موقعیت و ژئودزی استفاده می‎نماید)

    ژئودزی ماهواره‌ای :(شاخه‎ای که از انواع مشاهدات ماهراره‎ای برای کشف مچهولات هندسی و اهداف ژئودزی استفاده می‎نماید)

کاربردها

    یکی از مهمترین کاربردهای علم ژئودزی تعیین سیستمهای مختصات جهانی و تعیین موقعیت و ناوبری دقیق آنها است، امروزه یکی از مرسوم‎ترین روشهای تعیین موقعیت جهانی استفاده از سامانه‎های موقعیت‎یاب ماهواره‎ای جهانی مانندGPS می باشد، ژئودزی "دانش هندسه‎ی" به کار رفته در این سیسمهای تعیین موقعیت است، با استفاده از از تئوریهای هندسی موجود در علم ژئودزی امکان بهره‎گیری از این سامانه‎های موقعیت‎یاب در پروژه‎های عمرانی وجود دارد.

    یکی از کاربردهای دیگر ژئودزی در بحث تعیین مدار ماهواره‎ها و پیشبینی موقعیت آنها می‎باشد. ژئودزی از آن رو که آگاهی بیشتری نسبت به میدان ثقل دارد می‎تواند امکان تحلیل و بررسی حرکات ماهواره‎ها در این میدان، برای سایر تخصصهای مرتبط به فناوری‎های ماهواره‎ای فراهم آورد.

    یکی از کاربردهای کلاسیک ژئودزی در نقشه‎برداری و تهیه نقشه‌های دقیق از یک مناطق بسیار وسیع نظیر یک کشور یا یک استان می‎باشد. در این نوع نقشه‌برداری لازم است زمین مسطح فرض نشده بلکه انحناء آن در نظر گرفته می‌شود به همین جهت محاسبات روی رویه‎هایی فضایی همچون بیضوی شکلی که به جای شکل زمین انتخاب می‌گردد انجام می‌گیرد.

    کاربرد ژئودزی در مناطق آبی هیدروگرافی نام دارد. هیدروگرافی به عنوان یکی از شاخه‎های مهم ژئودزی امکان تعیین موقعیت و ناوبری در آبها (اقیانوسها، دریاها، دریاچه‎ها و ..) را فراهم می‎آورد. هیروگرافی با مطالعه هندسی فیزیکی آبها (اقیانوسها، دریاها و ...) به بررسی هندسی سطح و بستر آنها می‎پردازد و برای صنایع مختلف امکان نقشه‎برداری در فعالیت‏‎های عمرانی مرتبط با آبها را به وجود می‎آورد.

    ژئودزی در شاخه‎های دیکر علوم زمین همچون ژئودینامیک نیز کاربرد فراوان دارد به گونه‎ای امروزه بسیاری از مباحث زئودینامیک خاص علم زئودزی گردیده است. ژئودزی امکان تهیه و پردازش مشاهدات هندسی و فیزیکی را برای اهداف ژئودینامیکی فراهم می‎آورد در این زمینه می‎توان به کاردهای ژئودزی در مباحثی همچون بررسی حرکت گسل‎ها، بررسی جابه‎جایی‎های تکتونیکی، تحلیل جابه‎جایی‎های ناشی از زلزله، بررسی یخچالهای طبیعی، آتشفشانها و ... اشاره نمود.

    از دیگر کاربردهای ژئودزی، کاربردهای ژئوفیزیکی آن است. میدان ثقل زمین رابطه‎ی تنگاتنگی با موقعیت و جابه‎جایی در فضای اطراف زمین دارد از این رو است که در ژئودزی از اهمیت ویژه‎ای برخوردار می‎باشد. در ژئودزی از دیدگاههای مختلف ریاضی به بررسی این میدان زمین می‎پردازیم. لذا یکی از کاربردهای تئوریهای ژئودزی در بحث های پردازشهای مشاهدات ثقل برای اهداف اکشافی است. مشاهدات ثقل در مطالعات ژئوفیزیکی میدانهای نفتی و گازی و معادن کاربرد بسیار فراوان دارد.

    زئودزی کاربردهای فراوان دیگری همچون: تعریف سطوح مبنای مختصاتی (مانند: بیضوی مسطحاتی و ژئوئید)، تعیین تغییرات سطح آبهای زیرزمینی، تعیین لایه‎های اتمسفر (یونسفر، تروپسفر،...) و ... را دار می‎باشد.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: